Wat is goed leiderschap en hoe werk je daar als leider aan? De alledaagse praktijk getuigt de moeizame verhouding die mensen hebben met leiderschap als zodanig en met bepaalde leiders. De ingrediënten van goed leiderschap kunnen verschillend zijn maar ook situationeel gebonden. De sleutel tot goed leiderschap is vaak een combinatie van intellectualiteit (hoofd), spiritualiteit (hart) en mensgerichtheid (gedragingen).

Leiderschapsontwikkeling begint met de ontwikkeling als persoon. Het is een ontdekkingsreis naar jezelf. Dit wordt ook persoonlijk leiderschap genoemd. Leiderschapsontwikkeling zal daar vanuit zijn weerklank vinden op professioneel leiderschap. Persoonlijk leiderschap behelst een bewustwordingsproces van eigen persoonlijke waarden en kwaliteiten. Helder krijgen van eigen waarden zal het individu een stap verder zetten als het gaat om persoonlijke ontwikkeling.

Voor iedere leider is zelfkennis een noodzakelijke voorwaarde. Zelfkennis houdt in dat de leider weet waar hij/zij goed in is en wat zijn/haar kwaliteiten (competenties) zijn. Naast het zicht op positieve kwaliteiten is het ook belangrijk om inzicht te hebben in de vervormingen van zijn positieve kwaliteiten. Eigenschappen en kwaliteiten zijn niet alleen van toepassing op personen maar ook op teams, organisaties, gemeenschappen of de gehele samenleving. Zo is een managementteam met gevarieerde competenties creatiever en kan beter inspelen op veranderingen, en daar gaat het om persoonlijke kwaliteiten van individuen. Inzicht in deze kwaliteiten kan een uitstekend 'management tool' zijn voor vooruitgang en verbetering, voor productiviteit en resultaatgerichtheid.

Volgende principes zijn goud waard voor mensen die zelfkennis willen verruimen en zich als succesvolle leider willen ontwikkelen. Verlies geen tijd om deze principes eigen te maken én probeer hen toe te passen, niet alleen in je werkomgeving, maar vooral in je hele leven.

1. Ken jezelf en krijg helder je eigen kennen, kunnen en willen. Vergeet niet dat jezelf jouw beste leermeester bent.
2. Werk aan je eigen tekortkomingen en begrenzingen, leer van je fouten en maak dezelfde fouten niet de tweede keer.
3. Maak een zoektocht naar je eigenwaarden; je hebt de kwaliteiten om te leren wat je wilt leren.
4. Sta altijd open voor feedback; verdedig jezelf nooit! Aanvaard verantwoordelijkheid. Zoek de schuld niet bij anderen.
5. Zie eruit zoals je wilt zijn! Of ben zoals je eruit ziet; of zie eruit zoals je bent! Diegenen die bij zichzelf blijft, komt het verste!
6. Luister naar de ander en vooral empathisch.
7. Luister naar je innerlijke stem. Raadpleeg op het moment je intuïtie om te besluiten en vertrouw erop.
8. Houd rekening met anders denkers en geef hen ruimte en kans.
9. Neem tijd voor je innerlijke rust en persoonlijke ontwikkeling. Echt begrip krijg je door na te denken over je ervaringen.

Uit de praktijk blijkt vaak dat mensen het effectiefst zijn, wanneer zij dan naar eigen innerlijke stem hebben geluisterd. Als je twijfelt, moet je je innerlijke stem beluisteren. Het luisteren naar je intuïtie – en daarop vertrouwen – is een van de belangrijke lessen over leiderschapsontwikkeling.

Leiderschap in de ruimste zin van het woord, in tegenstelling tot management en heeft meer te maken met het 'van binnenuit' inspirerend en spiritueel bezig zijn. Dit betekent dat het ontwikkelen van leiderschap meer een innerlijk proces betreft, een proces van bewustwording, dan het aanleren van een techniek of vaardigheid.

Persoonlijk leiderschap is jezelf, je persoonlijkheid kennen, én je eigen potentialen ontdekken. Bij persoonlijk leiderschap is ook van groot belang dat het individu zijn/haar emoties en gevoelens onderkent en voor zichzelf herkenbaar maakt.

Het balanceren van eigen privé- en werkleven in relatie tot de effectiviteit, productiviteit en prestatiegerichtheid is een ander aandachtgebied bij persoonlijk leiderschap. Daarbij komen de potenties en persoonlijkheden van het individu om de hoek kijken. Vaak is leidershap een vanzelfsprekende zaak. Ouders leiden hun gezin dat op veel aspecten op een organisatie lijkt. Het gezin is vaak een heterogeen gemeenschap en bestaat uit personen van verschillende leeftijd, sekse en met verschillende bekwaamheden en interesses. Wie zich goed kent en bestuurt, leidt zijn gezin ook goed. Wie in zijn gezin goede leiding en sturing geeft, is doorgaans ook een goede leider in grotere gemeenschappen, organisaties en instellingen. Wat dat betreft is het ontdekken van je eigen sterke en zwakke kanten van essentieel belang voor het succesvol sturing geven aan je leven, je gezin en de organisatie waar je als leidingengevende verantwoordelijk voor bent.

Ik sluit niet uit dat er geboren leiders zouden kunnen zijn. Echter ben ik ervan overtuigd dat leiders gemaakt worden en wel meer door henzelf dan door middel van buitenaf. Als het erop aankomt, is leider worden synoniem met jezelf worden. Zo eenvoudig is het juist, en ook zo moeilijk. Beginnen dus maar…om goede leiders te worden.